บ่อยครั้งที่ลูกทำผิด อาจจะด้วยไม่เข้าใจ ไม่ตั้งใจ หรือไม่รู้จะต้องทำแบบไหน ผลที่ออกมาจึงไม่ดี ข้าวของเสียหาย เป็นต้น การลงโทษจึงเป็นเครื่องมือหนึ่งที่ถูกนำมาใช้เพื่อให้เด็กๆรู้และเข้าใจในสิ่งที่ทำลงไป และแก้ไขพฤติกรรมนั้น การลงโทษด้วยวิธีสร้างสรรค์จึงเป็นทางเลือกที่ดีอย่างยิ่ง
พูดคุยก่อนลงโทษ
“ผิด-ถูก” เป็นเรื่องธรรมดาและแตกต่างกันตามมุมมองของแต่ละคน คุณพ่อคุณแม่ต้องพูดคุยกับลูกเสียก่อน ถึงเหตุผลที่ลูกตัดสินใจเลือกทำเช่นนั้น ด้วยน้ำเสียงที่ราบเรียบ นุ่มนวล อย่าด่วนตัดสินไปก่อน แล้วค่อยอธิบายให้เขาเข้าใจว่าสิ่งที่ทำลงไปนั้นไม่ถูกต้อง จำเป็นต้องรับผิดชอบและมีบทลงโทษ นอกจากนี้คุณพ่อคุณแม่ต้องอธิบายให้เด็กเข้าใจด้วยว่าจุดประสงค์ของการลงโทษนั้นก็เพื่อประโยชน์ของตัวลูกเอง ให้เขาตะหนักถึงสิ่งที่ทำไปและความเสียหายที่เกิดขึ้น ให้ลูกรู้จักแก้ไขสิ่งที่ทำผิดด้วยตัวเอง มีความรู้สึกผิดชอบ มีสติก่อนทำอะไร และจะไม่ติดเป็นนิสัยไปจนโต
เทคนิคการลงโทษแบบสร้างสรรค์
- รับผิดชอบและชดเชยในสิ่งที่ทำผิด ไม่ว่าสิ่งที่ลูกทำลงไปจะผิดมากน้อยเพียงใด แต่เกิดความเสียหายหรือผลกระทบต่อผู้อื่น คุณพ่อคุณแม่ต้องบอกให้ลูกรับผิดชอบ ให้เขาเลือกด้วยตัวเอง ว่าจะรับผิดชอบอย่างไร วิเคราะห์สิ่งที่เขาเลือก ตัดสินใจรับโทษด้วยกัน ทำให้เขารู้สึกว่าคุณยังอยู่ข้างๆเขา ไม่ปล่อยให้เขารับโทษคนเดียว และต้องมั่นใจว่าลูกยอมรับโทษด้วยความจริงใจและเต็มใจ หรือคุณพ่อคุณแม่อาจจะเสนอข้อชดเชยด้วยการทำงานบ้าน ลูกจะได้เรียนรู้ในสิ่งที่เขาต้องรับผิดชอบ ชดเชยสิ่งที่ตัวเองสูญเสียไป
- งดกิจกรรมที่ชอบหรืออยากทำ บทลงโทษนี้อาจดูธรรมดา แต่มันเป็นบทลงโทษที่รุนแรงสำหรับเด็ก โดยต้องอธิบายให้เด็กเข้าใจเสียก่อน เลือกความเหมาะสมกับความผิด มากน้อยแค่ไหน ระบุระยะเวลาการลงโทษให้ชัดเจน เช่น จำกัดเวลานอนไม่มีการนอนดึกอีกต่อไป ไม่มีปาร์ตี้ฉลองวันเกิด ไม่ให้ออกไปเล่นนอกบ้าน ไม่ให้ไปเล่นของเล่นเป็นเวลา 1 สัปดาห์
- ตัดสิทธิ์การให้รางวัล ให้เด็กเรียนรู้ว่าไม่มีสิทธิ์พิเศษ หากทำสิ่งที่ไม่ถูกต้อง ไม่ทำตามกฎที่ตกลงกันไว้ ไม่มีของขวัญในวันพิเศษ ไม่มีการซื้อเสื้อผ้าใหม่ ซื้อของเล่นใหม่ เป็นต้น
การลงโทษแบบสร้างสรรค์ไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะสื่อสารให้ลูกๆเข้าใจ ได้ในเวลาสั้น และไม่ใช่เรื่องง่ายที่คุณพ่อคุณแม่ที่ต้องควบคุมอารมณ์ให้มากที่สุด ไม่โมโห แต่วิธีนี้เป็นการวางรากฐานแข็งแกร่งให้กับตัวเขาเอง ให้ออกไปเผชิญกับโลกภายนอกได้ โดยมีภูมิคุ้มกันที่ดีจากที่บ้าน
