ในสมัยก่อน พิธีสงกรานต์เป็นพิธีที่ปฏิบัติกันภายในชุมชนหรือครอบครัว แต่ปัจจุบันพิธีสงกรานต์ได้มีการเปลี่ยนแปลงไปจนกลายเป็นเทศกาล ได้ขยายออกไปสู่สังคมที่เป็นวงกว้าง และมีแนวโน้มในการเปลี่ยนแปลงทัศนคติและความเชื่อออกไป
วันสงกรานต์ คืออะไร?
วันสงกรานต์ คือ การเฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม่ของไทย โดยจะตรงกับวันที่ 13-15 เมษายนของทุกๆปี เป็นมรดกและประเพณีทางวัฒนธรรมที่มีความสำคัญของชาติ ซึ่งประเพณีสงกรานต์นั้นได้สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ ในช่วงสงกรานต์จะถือว่าเป็นวันหยุดราชการ มีการจัดกิจกรรมต่างๆมากมายที่เกี่ยวข้องกับวันสงกรานต์ทั่วประเทศ
วันสงกรานต์ มีความสำคัญอย่างไร
ความสำคัญของวันสงกรานต์จะเน้นในเรื่องของความอบอุ่น ความกตัญญู ความสนุกสนาน การให้เกียรติกัน รวมถึงการมีความสามัคคีของคนในครอบครัว สังคม ชุมชน และเพื่อนฝูง จะมีความสำคัญเป็นอย่างมากต่อสถาบันครอบครัว เพราะผู้คนนิยมที่จะเดินทางกลับไปหาสมาชิกในครอบครัวในช่วงเวลานี้ จึงเป็นช่วงเวลาที่ดีในการพบปะพูดคุยและสานสัมพันธ์กัน
เป็นวันที่มีความสำคัญต่อชุมชนโดยรวม เนื่องจากเป็นโอกาสที่ผู้คนได้มาพบปะและทำกิจกรรมร่วมกัน ได้ช่วยสืบสานวัฒนธรรมอันดีงาม และในช่วงสงกรานต์จะมีความสำคัญต่อพระพุทธศาสนา เพราะผู้คนนิยมที่จะทำบุญ ตักบาตร และเข้าวัดกันในช่วงนี้
ประเพณีสงกรานต์ 13 – 15 เมษายน
- วันที่ 13 เมษายน เป็นวันมหาสงกรานต์ ถือว่าเป็นวันสิ้นปีเก่า เตรียมที่จะเข้าสู่วันขึ้นปีใหม่ คนก็จะปัดกวาด เช็ดถู ทำความสะอาดบ้าน เพื่อเป็นการชำระล้างสิ่งที่ไม่ดีให้ออกจากบ้านไป เพื่อเป็นการต้อนรับวันปีใหม่ บางพื้นที่ก็จะมีการจุดประทัด เพื่อที่จะขับไล่สิ่งที่ไม่ดีออกไป
- วันที่ 14 เมษายน เป็นวันเนา ตามวัดต่างๆก็จะมีการทำบุญ ช่วงบ่ายก็จะมีการขนทรายเข้าวัด เพื่อที่จะเตรียมก่อเจดีย์ทรายกัน ในวันเนาคนโบราณจะเชื่อกันว่า ห้ามมีการทะเลาะเบาะแว้ง หรือพูดจาไม่ดีต่อกัน เนื่องจากจะทำให้โชคไม่ดีไปตลอดทั้งปี
- วันที่ 15 เมษายน เป็นวันเถลิงศก ผู้คนจะเข้าวัดและทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับ มีการขอพรจากผู้สูงอายุ รดน้ำดำหัว ก่อเจดีย์ทราย มีการเล่นสาดน้ำระหว่างหนุ่มสาว ถือว่าเป็นโอกาสสำคัญที่หนุ่มสาวจะได้พบปะพูดคุย ระหว่างที่มีการละเล่นสาดน้ำกัน
บางจังหวัดจะมีการฉลองวันสงกรานต์มากกว่า 3 วัน เช่น ประเพณีสงกรานต์ที่พระประแดง ประเพณีสงกรานต์ที่เชียงใหม่ ประเพณีสงกรานต์วันไหลที่พัทยา เป็นต้น
พิธีสงกรานต์จะใช้น้ำรดเพื่อให้ความชุ่มชื้นแก่กัน มีการรำลึกถึงบรรพบุรุษที่ได้ล่วงลับไป และขอพรจากผู้หลักผู้ใหญ่ ต่อมาในยุคปัจจุบันของสังคมไทย ได้มีความนิยมกลับบ้านกันในช่วงสงกรานต์ ซึ่งถือว่าเป็นวันที่ครอบครัวหรือญาติพี่น้องจะได้มาพบปะพูดคุยพร้อมหน้ากันอีกครั้ง